Blog

Stres sceniczny – wprowadzenie

Trema sceniczna – jak sobie radzić?

Występy na scenie, czy chodzi o śpiew, taniec, teatr czy prezentację, często wiążą się z ogromnym stresem. Dla wielu osób wystąpienie publiczne jest jednym z najbardziej stresujących doświadczeń. Stres sceniczny, lub trema, to szczególny rodzaj stresu. Pracuję od wielu lat z twórcami różnych dziedzin, więc pomagam także radzić sobie ze stresem scenicznym. Stres to niemal nieodłączny element pracy na scenie. Treama ma wiele twarzy – może być drżeniem rąk, odczuciem zaschniętego gardła, któremu towarzyszy niepokój, aż po panikę. Stres, nad którym nie panujemy, może się stopniowo rozrastać i umacniać w nas, aż do poziomu krańcowego, gdy wyjście na scenę staje się udręką, dlatego czasem wręcz uniemożliwia wykonywanie zawodu.

W tym artykule ogólnie przyjrzymy się, czym jest stres związany z wystąpieniem na scenie. Jak trema wpływa na nasz organizm? Jakie są najnowsze badania dotyczące stresu na scenie? Jak możemy sobie lepiej radzić z tremą. Ważne jest, by pamiętać, że na każdym etapie problemu można rozpocząć pracę tak, by stres nas nie ograniczał. Jak powiedział Steven Spielberg: “Trema to coś, co można zamienić w motywację i siłę, która napędza nas do działania i doskonalenia się.”

Jako psycholog artystów, muzyków, osób twórczych, pomagam odkrywać własne, ukryte, indywidualne mechanizmy stresu i lepiej korzystać z wewnętrznego potencjału. Tak, by wykorzystać stres – nie jako obciążenie i słabość, ale jako siłę.

W ostatnim czasie pojawia się wiele poradników, kursów, podcastów, w których znaleźć można ogólne informacje na temat tremy. Uważam, że dobrze jest z tej wiedzy korzystać. Jednak najważniejsza jest praca ze specjalistą, bo tylko dobry specjalista pomoże odkryć własne, ukryte mechanizmy stresu i dopasować odpowiednie techniki. Psycholog, psychoterapeuta wyspecjalizowany w pracy z osobami wrażliwymi, twórczymi, pracującymi w wybranej dziedzinie sztuki, może pomóc przejść cały, złożony proces. Składa się na to: zmiana myślenia, zmiana wewnętrznych nieświadomych reakcji, emocji i zachowań.

Stres na scenie: Co to jest?


Stres związany z wystąpieniami na scenie to forma lęku, która może przybierać różne postacie: od drobnych nerwów po poważny paraliż. Zjawisko to jest często nazywane „stresem występu” lub „lękiem przed wystąpieniem publicznym”. Może obejmować zarówno obawy przed oceną publiczności, jak i strach przed popełnieniem błędów podczas samego występu.

Podczas stresu na scenie nasz organizm reaguje tak, jak na każdą sytuację stresową. Uwalnia się kortyzol, hormon odpowiedzialny za reakcję „walcz lub uciekaj”. Kortyzol bowiem aktywuje kolejne reakcje. Zwiększa się ciśnienie krwi, przyspiesza oddech i bicie serca. Nasze zmysły mogą się wyostrzać, lub stępić, w zależności od natężenia reakcji. Działa to na korzyść, gdy potrzebujemy szybkiej reakcji w sytuacji zagrożenia. Ale w kontekście występu może prowadzić do problemów, jak drżenie rąk, zapomnienie tekstu czy trudności w oddychaniu. Każdy artysta wie, jakie to może mieć konsekwencje na scenie.


Najnowsze badania pokazują, że stres związany z wystąpieniami publicznymi jest zjawiskiem bardzo powszechnym. Na przykład, badanie przeprowadzone przez psychologów z Uniwersytetu Yale wykazało, że aż 75% osób doświadcza pewnego rodzaju lęku przed wystąpieniem publicznym, co sprawia, że jest to jedna z najczęstszych form stresu, z jakimi borykają się ludzie. Z kolei badania opublikowane w Journal of Anxiety Disorders wskazują, że dla 20-30% populacji lęk przed wystąpieniami publicznymi może mieć charakter przewlekły i być na tyle silny, że wpływa na codzienne życie.

Badania naukowe na temat stresu wystąpień publicznych

Badanie z 2023 roku przeprowadzone przez zespół psychologów na Uniwersytecie w Sydney pokazuje, że lęk przed wystąpieniem na scenie może zmieniać sposób, w jaki przetwarzamy informacje. U osób z silnym stresem związanym z wystąpieniami, aktywność w mózgu jest wyraźnie zmieniona. Obszary odpowiedzialne za emocje i lęk są bardziej aktywne, a te związane z pamięcią roboczą i koncentracją – mniej. To może tłumaczyć, dlaczego występujący w silnej tremie, często zapominają tekstu lub tracą wątek.

Jak radzić sobie ze stresem występując na scenie?


Przygotowanie to klucz. To, jak dobrze jesteśmy przygotowani do wystąpienia, ma ogromne znaczenie. Wie to każdy artysta sceniczny, uczeń szkoły muzycznej, student i profesjonalista. Jak powiedział pianista, Vladimir Horowitz: “Tremę można pokonać poprzez ciężką pracę i zaangażowanie w to, co się robi.” Badania wskazują, że dobrze zaplanowane i przećwiczone wystąpienie znacząco zmniejsza poziom stresu. Powtarzanie materiału w różnych warunkach i przed różnymi osobami znacząco zwiększa pewność siebie.

Techniki oddechowe. Jednym z najskuteczniejszych sposobów na zmniejszenie stresu jest kontrolowanie oddechu. jak zauważył aktor Hugh Jackman: “Kiedy czuję tremę, staram się skoncentrować na oddechu i pozwolić sobie na chwilę relaksu”. Według badań z 2022 roku opublikowanych w Journal of Applied Psychology, głębokie i powolne oddychanie korzystnie wpływa na układ nerwowy, bo obniża poziom stresu i poprawia koncentrację.

Zmieniaj perspektywę. Często strach wynika z obawy przed negatywną oceną. Badania psychologiczne wskazują, że zmiana sposobu myślenia o wystąpieniu może pomóc zmniejszyć lęk. Zamiast myśleć o tym, co może pójść nie tak, warto skupić się na tym, co można osiągnąć i jakie korzyści przyniesie prezentacja. Zamiast „boję się”, można pomyśleć „jestem podekscytowany, mam okazję pokazać swoje umiejętności”.

Mindfulness i techniki relaksacyjne. Badania pokazują, że praktyki mindfulness, czyli uważności, mogą pomóc w redukcji lęku przed wystąpieniem na scenie. Skupienie się na chwili obecnej i akceptacja swoich emocji, zamiast walczenia z nimi, zmniejsza poziom napięcia.

Akceptuj swoje emocje. Warto zrozumieć, że stres przed wystąpieniem jest naturalną reakcją organizmu, a nie oznaką słabości. Uświadom sobie, że emocje takie jak niepokój są normalne. Bo świadomość pozwala na większą akceptację siebie i mniej dramatyzowania. Abraham Maslow: “Tremę można postrzegać jako sygnał, że coś ważnego się dzieje, że warto zainwestować w to swoje emocje i energię”. Badania sugerują, że osoby, które zaakceptowały swoje uczucia, doświadczają mniejszego stresu i lepszej wydajności.

Wzmacnianie pozytywnych doświadczeń. Każdy sukces na scenie, nawet drobny, jest krokiem ku większej pewności siebie. Nauka od dawna widzi ten mechanizm i zaleca, aby na każdym etapie wystąpienia doceniać swoje osiągnięcia i sukcesy, gdyż to pomaga zbudować pozytywne skojarzenia z występami. A dalej, w konsekwencji, obniża negatywne skojarzenia i poziom stresu.

Psycholog artystów, psycholog muzyków – Ewa LudwiG – specjalistyczna pomoc w pracy z: stres sceniczny, trema, trema na scenie

Ważnym elementem samodoskonalenia jest praca z doświadczonym psychologiem, najlepiej psychologiem osób twórczych. Bo taki specjalista pomoże zrozumieć własną, indywidualną, ukrytą specyfikę stresu oraz dopasować i wyćwiczyć w praktyce odpowiednio dobrane narzędzia.

Podsumowanie


Stres związany z wystąpieniami na scenie jest naturalnym zjawiskiem. Ma wpływ na naszą wydajność i samopoczucie. Dzięki odpowiednim technikom radzenia sobie ze stresem i akceptacji emocji, można znacząco zmniejszyć jego negatywne skutki. Naukowe badania pokazują, że zmiana perspektywy i umiejętność zarządzania emocjami są kluczowe w walce z lękiem przed wystąpieniami publicznymi. Warto stale pamiętać, że każdy występ to kolejne doświadczenie, które może nas wzbogacić i pomóc w dalszym rozwoju.

#treama #tremamuzyka #tremaaktorska #tremaaktora #tremamuzyczna #tremasceniczna #stres #stressceniczny #lęk #trema #lęknascenie #panika #panikanascenie #koncert #relaksnascenie #tremaartysty

Zapytaj o obraz